Reconstructie van
de Engelse Schans te Lievelde
Hoogtekaart gemaakt aan de hand van metingen uit 1993
(Heidemij Advies) door Archeologisch Adviesbureau RAAP (2000).
Rechts, in (donker)blauw de Leeuwenkuil.
Op initiatief van de MACL werd een werkgroep opgericht ter uitwerking van de plannen, bestaande uit de Landinrichtingsdienst, de MACL, de Stichting 'Menno van Coehoorn'1 en de archeologische werkgroepen van Groenlo en Lichtenvoorde. Als voorbereiding op archeologisch onderzoek werd het gebied rond de Schans in opdracht van de landinrichtingsdienst door de Heidemij in kaart gebracht (zie hierboven). Ook uit deze hoogtekaart kwam duidelijk naar voren dat de grondvormen van de Schans ook na meer dan 350 jaar nog goed te herkennen zijn. De beroemde Leeuwenkuil ligt in de gracht en het centrale deel van de schans is nog steeds te herkennen als een open plek.
Ets van de Engelse Schans
uit Hugo de Groot's Grollea Obsidio, 1627
Als vervolg op dit vooronderzoek zou door het graven van een aantal proefsleuven getracht worden het oorspronkelijke maaiveld en de contouren van het wallichaam en de gracht te achterhalen. In combinatie met de bewaard gebleven maten van gracht en wal zou een verantwoorde reconstructie realiseerbaar zijn.
Tot een praktische uitvoering van het plan is het helaas niet gekomen. Door
juridische touwtrekkerij tussen de MACL en de gemeente Lichtenvoorde over, onder andere, een al dan niet af te geven hinderwetvergunning werd het plan op de lange baan geschoven. Brieven, overleg en verschillende bemiddelingspogingen konden de impasse niet doorbreken. Inmiddels was de uitvoering van Winterswijk-West in een zo ver gevorderd stadium dat de reconstructie in dit kader niet meer haalbaar bleek.
Projectie van de Hugo de Groot's ets op de hoogtekaart van 1993.
- 1997 - een tweede kans.
In maart 1997 dient zich een nieuwe kans aan om de Engelse schans in oude luister te
herstellen. De Schans blijkt zich te bevinden in het gebied van het WCL-Winterswijk. WCL staat voor Waardevol Cultuur Landschap. In Nederland zijn elf van dergelijke gebieden door rijk en provincie aangewezen. Globaal beslaat het WCL-gebied de gemeente Winterswijk en een gedeelte van de gemeentes Aalten, Lichtenvoorde, Groenlo en Eibergen. Eén van de doelstellingen van het WCL-project is het bewaren, eventueel herstellen en toegankelijk
maken van cultuur-historische objecten. Er bestaan concrete plannen om in het WCL-gebied een aantal overblijfselen uit de Tachtigjarige Oorlog, waaronder de Engelse schans, tereconstrueren en toegankelijk te maken.
3-dimensionale computerreconstructie van de Engelse Schans
9 juni 2000
Archeologisch Adviesbureau RAAP doet, in opdracht van stichting WCL-Winterswijk,
booronderzoek in de Engelse Schans.
Het doel van het onderzoek is het verzamelen van gegevens over de
bodemgesteldheid en de opbouw van de schans.
Deze gegevens kunnen een rol gaan
spelen bij duurzaam herstel, consolidatie, restauratie en onderhoud van de schans.
19 mei 2001
Er is begonnen met het uitdunnen van het opschot op het oude schansterrein. Hierboven ziet U de zuidelijke gracht.
8 september 2001
Onderzoek van recente kaarten en historisch kaartmateriaal bracht een tegenstrijdigheid
aan het licht. Om duidelijkheid te krijgen hoe de gracht werkelijk gelopen heeft,
was een kleinschalig archeologisch onderzoek noodzakelijk.
Hiertoe werd bij de zuidgracht een proefsleuf gegraven.
Hierin werd de aanzet van de gracht aangetroffen. In de rest van de sleuf bleek
de ondergrond onverstoord. Deze waarnemingen bevestigen de resultaten verkregen tijdens
het RAAP booronderzoek van het afgelopen jaar. We gaan er daarom nu vanuit dat de gracht
niet exact zo gelopen heeft als weergegeven op de kaart van Hugo de Groot.
Het voorstel voor reconstructie van de gracht zal dan ook gebaseerd zijn op de in
het veld verkregen resultaten.
29 oktober 2001
Op zondag 28 oktober 2001 werd de laatste motorcross op het terrein van de oude Engelse Schans gehouden. De eerste crosswedstrijd werd hier gehouden op 25 augustus 1946. Met deze laatste wedstrijd komt er dus een eind aan meer dan 55 jaar cross-historie. De Engelse Schans werd de laatste jaren maar sporadisch gebruikt. Een nieuw gedeelte, ten oosten van het huidige trainingscircuit, zal ter vervanging van de Engelse Schans worden aangelegd.
13 februari 2002
Vandaag en morgen (13 en 14 februari 2002) zijn docenten en studenten van Innovatie en Praktijk Centrum Groene Ruimte uit Arnhem actief in de Engelse Schans. Na het afkomen van de kapvergunning wordt nu de oude schans 'bomenvrij' gemaakt.
Omdat de Engelse Schans in 1627 in een heideveld werd aangelegd, wordt de toestand langzamerhand weer een beetje vergelijkbaar met de situatie ten tijde van de Tachtigjarige oorlog. Ook de contouren van de Engelse Schans worden nu al wat beter in het veld zichtbaar.
22 maart 2002
Vandaag is een begin gemaakt met het archeologisch onderzoek in de schans met als doel de restanten van de gracht en de wal in kaart te brengen. Een archeoloog van RAAP Archeologisch Adviesbureau werd bij dit werk geassisteerd door twee leden van de Archeologische Werkgroep Lichtenvoorde. Vrijwel de gehele westgracht van de Engelse Schans is getraceerd en ter hoogte van één van de bastionnen werd het profiel van de gracht, onder de voormalige crossbaan, vrijgelegd en ingemeten.
10 april 2002
Landmeters van de gemeente Lichtenvoorde zetten, na bijna 375 jaar, de Engelse Schans opnieuw uit.
11 april 2002
Na het uitzetten van de gracht en het bepalen van de diepte, is vandaag een begin gemaakt met de reconstructie van de Engelse Schans: het uitgraven van de (zuidelijke) gracht.
De Engelse Schans begint langzamerhand zijn oorspronkelijke vorm terug te krijgen...
3 mei 2002
Het uitgraven van de gracht rond de Engelse Schans vordert gestaag.
Hierboven de noordelijke gracht met linksboven de aanzet tot het noord-westelijke bastion en rechts de aanzet tot het noord-oostelijke bastion.
21 mei 2002
Vandaag is een start gemaakt met het modelleren van het wallichaam. Op de foto de zuidelijke gracht en wal met de aanzet (de flank) van het zuidwestelijke bastion.
13 juli 2002
In verband met een tekort aan grond heeft de reconstructie een tijdje stil gelegen. Nadat 1000 m3 extra grond
was aangevoerd kon het werk weer doorgaan. De toegang tot de Engelse Schans is inmiddels op zijn originele plaats aangelegd. Dus richting het kampement van Frederik Hendrik (en tegenwoordig richting de Flierdijk).
26 juli 2002
De Engelse Schans is tijdelijk voor het publiek gesloten. De projectgroep Herstel Engelse Schans heeft hiertoe besloten om de nog zeer kwetsbare gracht en wallen te beschermen. Na de vakantieperiode worden drie van de vier bastions nog gevuld met zand en zal de tijdelijke doorgang (zie foto hierboven) worden gedicht. Ook zal dan de schans worden ingezaaid met een speciaal grasmengsel met als doel het zandlichaam stevigheid te geven.
23 augustus 2002
De afgelopen weken is begonnen met het inzaaien en inharken van de wal.
Op de inzet zijn de eerste resultaten al te zien: de wal begint voorzichtig groen te worden.
21 september 2002
Afgelopen week is een begin gemaakt met de gang-waltrappen. De toegang tot de Engelse Schans wordt aangelegd in de zuidwestelijke gracht. Er is gekozen voor een trap omdat een brug op deze plek niet historisch verantwoord is. De eigenlijke toegang ligt in de tegenoverliggende gracht (richting Flierdijk). Ook willen we de bezoekers van de schans enigszins te laten ervaren hoe een Spaanse aanvaller zich in 1627 gevoeld moet hebben tijdens het bestormen van een dergelijke schans: men moet door de gracht en tegen de wal op om in de schans te kunnen komen.
Eenmaal boven op de borstwering kan het binnenterrein betreden worden, maar ook een rondgang over de wal en een bezoek aan de bastions behoort dan tot de mogelijkheden. In de komende weken wordt ook de leuning langs de trap aangelegd.
27 oktober 2002 - Opening gereconstrueerde Engelse Schans
De afgelopen maanden was de Schans afgesloten voor publiek.
Op 27 oktober zal hieraan een einde komen.
Naast een wandeling over de wallen en een bezoek aan de bastions,
kan op het binnenterrein van de schans een heus 17de eeuws
kampement bezichtigd worden.
Daartoe zijn groepen uitgenodigd die deze periode laten herleven.
Er zal onder andere geëxerceerd, met musketten en
kanonnen geschoten en een potje gekookt worden.
Kortom: U krijgt een indruk hoe de Engelse huurlingen
van het Staatse Leger in 1627 hun tijd doorbrachten.
Voor een verdere indruk van de opening klik hier.
20 november 2002
Tijdens de opening van de Engelse Schans is de publicatie "De reconstructie van de Engelse Schans, een veldschans uit 1627 in ere hersteld" uitgegeven. Hierin wordt de geschiedenis van het gebied van 1627 tot heden beschreven; de functie van de veldschans tijdens het beleg van Grolle, het verval en vanaf 1947 als crossterrein, waarbij een gedeelte van de oude gracht veranderde in de beroemde Leeuwenkuil.
Ook komen het archeologisch onderzoek, de bodemvondsten en de totstandkoming van de reconstructie ruimschoots aan de orde.
Vanaf vandaag is De reconstructie van de Engelse Schans in de boekwinkels van Lichtenvoorde en Groenlo te koop.
Daarnaast kan de publicatie via deze internetpagina (zie Publicatie) worden besteld.
Noten:
1 De Stichting Menno van Coehoorn heeft tot doel de instandhouding te bevorderen van oude, buiten militair gebruik
gestelde vestingwerken en andere militaire objecten.
